ماجرا از يك سال پيش آغاز شد؛ زمانی كه فردی ناشناس با دو نفر از خبرنگاران «زوددویچه ‌زایتونگ»، كه يكی از معتبرترين نشريات جهان است، تماس گرفت و به‌تدريج مقادير زيادی اسناد و مدارك، در زمينه فساد مالی تعداد نه‌چندان كمی از رهبران جهان، سياست‌مداران نامدار، ورزشكاران مشهور و تبهكاران جهانی در اختيار اين دو نفر قرار داد. حجم باورنكردنی اسناد و مدارك از اين قرار بود: ٢,٦ ترابايت اطلاعات کامپیوتری و ١١ ميليون و ٥٠٠ هزار سند. خلاصه ماجرا از اين قرار بود كه اين افراد نامدار برای پنهان‌كردن ثروت خود، برای گريز از پرداخت ماليات، برای صورت رسمی‌بخشيدن به پول‌های غيرقانونی، از طريق شركت‌های صوری در پاناما اقدام می‌كردند و پول‌های هنگفت، در گردشی به‌ظاهر طبيعی، مجددا مورد استفاده اين افراد قرار می‌گرفت. در اين ارتباط، ٢١٤ هزار شركت صوری كه جز يك صندوق پستی نشانه دیگری نداشتند، دست‌اندركار اين چرخش مالی عظيم پنهان از چشم مردم و رسانه‌ها بودند.
حجم اسناد به قدری زياد است كه امكان انتشار و تلخيص و تفسير آنها به طور كامل وجود ندارد. بنابراين رسانه‌های دست‌اندركار بررسی اين اسناد تصميم گرفتند از دوشنبه چهارم آوريل، به‌تدريج يافته‌های خود را منتشر كنند. افشای اين اسناد بررسی شده و مورد تحقيق قرار گرفته، يكی از بزرگ‌ترين افشاگری‌ها در زمينه فساد مالی در سطوح كلان جهانی و در تاريخ خواهد بود. خبرنگاران «زوددويچه زايتونگ» می‌گويند: در مركز تحقيقات ما، يك دفتر وكالت پانامايی قرار داشت كه كسی آن را نمی‌شناخت: دفتر وكالت «موساك فونسكا». موساك فونسكا، اطلاعات و اسرار مربوط به قدرتمندترين و خطرناك‌ترين شخصيت‌های جهان را در نزد خود به صورت پنهان حفظ می‌كرد تا حدود يك سال پيش كه «منبع» ما اين اطلاعات و اسرار را در اختيار ما قرار داد».
اطلاعات آنها نشان می‌د‌هد دست‌کم ۱۴۰ سیاست‌مدار و مقام مسئول از کشورهای مختلف جهان مشتری شرکت حقوقی «موساک فونسکا» هستند. «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه، «پترو پوروشنکو»، رئیس‌جمهور اوکراین، «سیگموندور گونلاگسون»٬ نخست‌وزیر ایسلند، «ملک‌سلمان»، پادشاه عربستان و پسرعموی رئیس‌جمهور سوریه، ازجمله مشتریان این شرکت هستند.
از دیگر رهبران جهان که نام خود یا یکی از اعضای خانواده‌شان در این گزارش منتشر شده، می‌توان به  امیر ابوظبی، امیر سابق قطر، نخست‌وزیر سابق قطر و اردن، رئیس‌جمهور سابق سودان، رئیس‌جمهور اوکراین، رئیس‌جمهور آرژانتین، نخست‌وزیر سابق گرجستان، نخست‌وزیر ایسلند، نخست‌وزیر سابق عراق، پدر نخست‌وزیر انگلیس، پسر «حسنی مبارک»، رئیس‌جمهور سابق مصر، فرزندان نخست‌وزیر پاکستان، پسر نخست‌وزیر مالزی، دستیار دو رئیس‌جمهور سابق آرژانتین، خواهر پادشاه سابق اسپانیا، اعضای درجه‌اول خانواده رئیس‌جمهور آذربایجان، دختر نخست‌وزیر سابق چین و ... اشاره کرد.«جرارد رایل»، رئیس کنسرسیوم روزنامه‌نگاران تحقیقی، می‌گوید این اسناد حاوی فعالیت روزانه شرکت موساک فونسکا در ۴۰ سال گذشته است. او گفت: «گمان می‌کنم با توجه به گستردگی این اسناد٬ لورفتن آنها احتمالا بزرگ‌ترین ضربه به فعالیت‌های پناهگاه‌های مالیاتی جهان باشد». این اسناد ارتباط میان شرکت‌های سری واقع در پناهگاه‌های مالیاتی با خانواده‌ها و نزدیکان کسانی مانند «حسنی مبارک» و «معمر قذافی»، رؤسای‌جمهور پیشین مصر و لیبی و «بشار اسد»، رئیس‌جمهوری سوریه، را نشان می‌دهد.این اسناد همچنین رد شبکه‌ای مظنون به پول‌شویی میلیاردها دلار را نشان می‌دهد که یک بانک تحریم‌‌شده روسی آن را اداره می‌کرده و نزدیکان ولادیمیر پوتین در آن دخیل بوده‌اند. یا شرکت فرضی پوروشنکو سال ۲۰۱۴ میلادی و تنها دو ماه پس از پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری اوکراین تأسیس شده است.
در فهرست مشتری‌های این شرکت نام «لیونل مسی»، ستاره آرژانتینی دنیای فوتبال و حتی نام «خوان پدرو دامیانی» از اروگوئه، یکی از اعضای هیأت بررسی تخلفات مالی فیفا نیز به چشم می‌خورد. رؤسای باندهای قاچاق مواد مخدر هم مشتری این شرکت هستند و شماری از نهادهای مالی بین‌المللی ازجمله برخی بانک‌های آلمانی در این شبکه پول‌شویی دست دارند.همین‌طور نام «سیگموندور گونلاگسون»، نخست‌وزیر ایسلند، مطرح است که در اسناد نشان داده می‌شود در بانکی در این کشور منافع اعلام نشده داشته که با کمک مالی دولت از ورشکستگی نجات داده شده بود. بنا بر اسناد، موساک فونسکا حتی مردی را جای شخص دیگری جا زده که تظاهر کند مالک یک میلیون و ٨٠٠ دلار است تا صاحب اصلی بتواند بدون برملاکردن هویتش این پول را از بانک بگیرد.
موساک فونسکا می‌گوید همیشه برای آنکه مطمئن شود شرکت‌هایی که طرف همکاری‌اش هستند در پول‌شویی، فرار مالیاتی، حمایت مالی تروریسم و سایر اقدام‌های غیرقانونی دست ندارند، براساس پروتکل‌های بین‌المللی عمل کرده است. این شرکت می‌گوید کاملا در چارچوب روال تعیین‌شده عمل می‌کرده و از اینکه از خدمات آن سو‌ءاستفاده می‌شده، ابراز تأسف کرد.
این شرکت می‌گوید: «۴۰ سال است موساک فونسکا فارغ از هرگونه نقصی در کشور خودمان و دیگر حوزه‌های فعالیت‌مان مشغول به کار بوده. شرکت ما هرگز متهم به ارتباط با موارد غیرقانونی نبوده است. اگر با فعالیت مشکوک و سوءاستفاده‌ای برخورد کنیم، سریعا به نهادهای قانونی گزارش می‌کنیم».
موساک فونسکا می‌گوید شرکت‌های مشابه در همه جهان در دسترس هستند و برای بسیاری از موارد قانونی استفاده می‌شوند. در اسناد افشاشده نام شماری از رهبران جهان که از پناهگاه‌های مالیاتی استفاده کرده‌اند، به چشم می‌خورد که ازجمله می‌توان به پادشاده عربستان، رئیس‌جمهوری اوکراین و نخست‌وزیر ایسلند اشاره کرد. همچنین نام شش نفر از اعضای مجلس اعیان انگلیس و سه نفر از قانون‌گذاران سابق این کشور و ده‌ها نفر از حامیان مالی احزاب سیاسی انگلیس در میان کسانی که از پناهگاه‌های مالیاتی استفاده کرده‌اند، دیده می‌شود. در بررسی این مدارک چنین به نظر می‌رسد که شرکت‌های «سونت اورسیز»، «اینترنشنال میدیا اورسیز»، «سانبارن» و «سندالوود کنتینانتال» ظاهرا از اقداماتی مانند مبادله سهام تقلبی، مشاوره‌های صوری، وام‌های غیرتجاری و خرید زیرقیمت اموال سود برده‌اند.
تام کیتینگ، مدیر مرکز مطالعات جرایم مالی و امنیتی، می‌گوید این مبادلات شبیه شواهد پول‌شویی است: «باید به‌دقت اینها را بررسی کنیم و ببینیم چه خبر است. داستان قرض‌هایی که ظاهرا بدون اینکه دلیلش روشن باشد در ازای پرداخت یک دلار پاک‌شده چیست و چرا وام‌ها بدون اینکه دلیل روشنی داشته باشد، چندین‌بار دست‌به‌دست شده است».

منبع: شرق