پارک ملی بمو در استان فارس، سومین پارک ملی حفاظت شده بعد ازپارک گلستان و ارومیه است ولی با این حال بسیار کمتر از دیگر پارک‌های ملی ایران شناخته شده است. برای آشنایی با این پارک و طبیعت بکر آن با ما همراه باشید.
پارک ملی بمو سومین پارک ملی حفاظت شده بعد ازپارک گلستان و ارومیه است ولی با این حال بسیار کمتر از دیگر پارک‌های ملی ایران شناخته شده است. برای آشنایی با این پارک و طبیعت بکر آن با ما همراه باشید.
کوه بمو
کوه بمو ادامه ارتفاعات سلسله جبال زاگرس است. منطقه‌ای کوهستانی و تپه ماهوری که از شهر شیراز به خوبی دیده می‌شود و که در آن 3 رشته کوه از شرق به غرب امتداد دارد. بلندترین قله آن کل اسد با ارتفاع 2700 متر و پایین‌ترین ارتفاع آن 1550 متر است.
اين رشته كوه در مشرق به ارتفاعات خرمن كوه و در جنوب با درياچه بختگان مرتبط است. رشته كوه بمو، دشت شيراز را از دشت مرودشت جدا می‌كند. گردنه‌های آب باریک و باجگاه در مسیر راه شیراز - اصفهان در جانب شمال‌غربی رشته کوه قرار دارد.
آب ركن‌آباد از معروف‌ترين جويبارهای شيراز كه حافظ به آن اشاره می‌كند در قسمت غربی اين كوه واقع شده است. بند امير در جانب شمال‌شرقی آن قرار گرفته و راه قديمی شيراز از جنوب‌شرقی رشته كوه می‌گذرد و تنگ الله اكبر (با دروازه قرآن در آن) مشرف بر شیراز در جانب جنوبی آن واقع است.
در ميان اين رشته‌كوه‌ها، دشت‌های باریکی قرار دارند كه در يكی از آنها با وجود وسعت كم، جمعيت قابل توجهی از آهو ديده می‌شود. در تپه ماهورهای وسيع و گسترده در حد فاصل دشت و كوه، قوچ و ميش فراوان ديده می‌شود. پرتگاه‌های دامنه جنوبی كوه بمو و ديگر مناطق صخره‌ای پارک،زيستگاه مناسبی برای بز و پازن است.
موقعیت جغرافیایی منطقه
پارک ملی بمو در شمال استان فارس و در شمال‌شرقی شهر شيراز قرار درد و به وسيله جاده شيراز- اصفهان به دو بخش شرقی و غربی تقسيم می‌شود. فاصله آن تا شهر شيراز حدود 30 کيلومتر است
پارک ملی بمو دارای اقلیم نیمه خشک سرد با بارندگی زمستانه است. متوسط بارندگی سالیانه در ایستگاه اصلی معروف منطقه یعنی شیراز، برابر 392 میلی‌متر و همچنین دمای متوسط سالیانه این ایستگاه برابر 17.9 درجه سانتیگراد است. زمستان‌ها این نواحی سرد و تابستان‌ها گرمای هوا به 34 درجه می‌رسد.
تاریخچه
محدوده فعلی پارک ملی بمو در سال 1341 تحت عنوان منطقه شکار ممنوع با وسعتی حدود 100،000 هکتار توسط کانون شکار ایجاد شد و در سال 1346 پس از تشکیل سازمان شکاربانی و نظارت بر صید منطقه شکار ممنوع به منطقه حفاظت شده و سپس به پارک وحش بمو تغییر نام داد و بالاخره در سال 1354 با ایجاد سازمان حفاظت محیط زیست، این منطقه با وسعتی معادل 48،678 هکتار به نام پارک ملی بمو تغییر نام داد.
ویژگی‌های پارک
وجود گونه‌های مختلف حيات وحش شامل پستانداران و پرندگان، چشم‌اندازهای بديع طبيعی و آثار تاريخی موجود در پارک ملی از مهم‌ترين جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شود.
در داخل محدوده پارک ملی بمو روستا يا مرکز مسکونی وجود ندارد، ولی در حاشيه پارک 30 روستا و شهرهايی مثل شهر شيراز و زرقان وجود دارد. عمده فعاليت‌های اقتصادی روستایيان و بوميان منطقه دامداری بوده و کشاورزی از نوع باغداری با کشت درختان انگور است.
پوشش گیاهی کنونی بمو عمدتا بوته زار و بیشتر شامل گون و درمنه است و در طول سال‌های گذشته بیش از 300 گونه گیاهی جمع‌آوری و شناسایی شده است. در پارک ملی بمو چشمه‌های فراوانی با پراکندگی مناسب وجود دارد که از آب برخی از چشمه‌ها در گذشته برای کشاورزی استفاده می‌شده است.
حیات وحش
پوشش جانوری
از نظر تنوع جانوری، این پارک بعد از پارک ملی گلستان و ارومیه قرار دارد، اما چندان شناخته شده نیست. به اعتقاد برخی محققان محیط زیست هر چه آگاهی و اطلاعات مردم از اینگونه مناطق کمتر باشد تعرض و دست‌اندازی به آنها کمتر خواهد بود.
در این پارک تعداد 32 گونه پستاندار، 91 گونه پرنده، 19 گونه خزنده و 3 گونه دوزیست شناسایی شده است. در زیستگاه طبیعی بمو، علاوه بر پلنگ، پستاندارانی از جمله، آهو، قوچ و میش، بز و پازن و پرندگانی همچون عقاب طلایی زندگی می‌کنند و کفتار، گربه جنگلی، گربه وحشی و جغد کوچک و شاه بوف از دیگر حیوانات این منطقه هستند. شمار پلنگ‌های این منطقه در سال 1392 شش قلاده برآورد شده است.
هما
پوشش گیاهی
گونه‌های گياهی موجود در پارک ملی بمو به 350 گونه می‌رسد كه در 58 تيره گياهی جای می‌گيرند. اهميت وجودی حدود 51 گونه از گياهان انحصاری در پارک ملی بمو نشان از غنی بودن ذخایر توارثی آن دارد و از نظر حفظ ذخائر ژنيتيكی جايگاه ويژه‌ای را اشغال کرده است. تعداد گونه‌های درختی و درختچه‌ای در پارک زياد نيست و لیكن تراكم و پوشش ايجاد شده توسط چند گونه درختی بادام و بنه نشانگر جنگلی بودن ارتفاعات پارک است.
به علاوه وجود تعداد كم گونه‌های مرغوب مرتعی كه ارزش خوشخوراكی خوبی از نظر دامپروری داشته باشند نشان از تخريب و استفاده‌های بی‌رويه در طی سال‌های گذشته دارد كه تأیيدی بر تخريب پوشش گياهی منطقه است. شمای عمومی پارک به جز مناطق صخره‌ای شامل پوشش گياهان درختی و درختچه‌ای مثل Ebenus stellata ,Astragalus susianus, Astragalus Fasciculifolius, Convolvulus leiocalycinus , Convolvulus، acanthocladus , Ephedra Pachyclada قراردارد كه در تمام نقاط پارک خودنمايی می‌كنند، همواره به‌عنوان يكی از اعضای شركت‌كننده در جامعه گياهی محدوده پارک مطرح هستند.
در هر حال مجموعه عناصر گياهی متشكله تيپ‌های گياهی پارک بمو از 300 گونه تجاوز نمی‌كند كه در عين حال غلبه واقعی با گياهانی چون گون‌ها، جوخار، بومادران شيرازی، گاوچاق كن و گل بی‌مرگ گنويی و درمنه كوهی است كه در اشكوب فوقانی نيز گاهی با درختان و درختچه‌هايی چون بادام و بنه همراه است. غالب گونه‌های تيره Compositae به جز درمنه‌ها كه در فصل پاييز مورد چرا قرار می‌گيرند فاقد ارزش خوشخوراكی هستند يا گياهان تيره Labiatae به دليل معطر و اغلب بدبو بودن كمتر مورد توجه دام وحيات وحش قرار می‌گيرند. گرچه گونه‌های گندميان به نسبت خوب و زياد است، ولی اغلب يكساله بوده و فاقد ارزش خوشخوراكی هستند.
تهدیدات منطقه
از جمله عوامل تهدیدکننده پارک ملی بمو می‌توان به پادگان‌ها و مراکز نظامی متعدد حاشیه پارک و پروژه‌های عمرانی شامل راه‌آهن شیراز – اصفهان، کمربند شمال‌شرق شیراز ، خطوط انتقال نفت سروستان و میعانات گازی آغاردالان – پالایشگاه شیراز، توسعه پالایشگاه شیراز، خطوط انتفال برق و غیره اشاره کرد.
منبع: کجارو