میان مناسبتهایی که در تقویم برای روز یکم مهرماه ثبت کردهاند هیچکدام به این اشاره نکردهاند که یکم مهرماه روز تولد محمدرضا شجریان استاد بیبدلیل آواز ایرانی است. اما چند سالی است که مردم به واسطه حضور شبکههای اجتماعی این روز به خودشان و همچنین سیاوش آوازخوانشان تبریک میگویند.
میان مناسبتهایی که در تقویم برای روز یکم مهرماه ثبت کردهاند هیچکدام به این اشاره نکردهاند که یکم مهرماه روز تولد محمدرضا شجریان استاد بیبدلیل آواز ایرانی است. اما چند سالی است که مردم به واسطه حضور شبکههای اجتماعی این روز به خودشان و همچنین سیاوش آوازخوانشان تبریک میگویند.
به گزارش الجی، محمدرضای کوچک در نخستین سالهای زندگی از طریق پدر که خود از قراء به نام آن روز مشهد بود با شیوه تلاوت قرآن آشنا میشود. پدر به صوت خوش فرزندش پی میبرد و نخستین معلم آواز او میشود. بعدها شجریان با فراگیری ساز سنتور با موسیقی ایرانی بیشتر آشنا میشود. زمانی که از مشهد به تهران میآید فراگیری آواز را نزد اسماعیل مهرتاش جدیتر پی میگیرد. 15 آذر سال 1345 اولین باری است که صدای محمدرضا شجریان با نام مستعار سیاوش بیدگانی در برنامه 216 برگ سیز از رادیو پخش میشود. پس از امکان آشنایی بیشتر با بزرگان موسیقی آن دوران عبداله دوامی و نورعلی خان برومند، آموزش آواز او تکمیل میشود و به درجه استادی آواز ایرانی میرسد.
شجریان شیوه آوازی طاهرزداه را که به فراموشی سپرده شده بود انتخاب میکند و با اعمال تغییرانی، آن را به کمال زیبایی میرساند. در دهه پنجاه به واسطه حضور هوشنگ ابتهاج ( سایه) در رادیو نسل جوان موسیقی که آروزی بازگشت به موسیقی دوران قاجار را در سر داشت امکان حضور بیشتری در رادیو پیدا میکند. محمد رضا لطفی و محمد رضا شجریان دو چهره اصلی این جرکت بودند. شش ماه قبل از پیروز انقلاب 1357 گروه چاووش با ادغام دو گروه شیدا و عارف تشکیل میشود و آثار ماندگاری با توجه به شرایط آن دوران خلق میشود. از دوازده آلبوم چاووش شجریان، در چاووشهای 1، 2، 6 و 9 حضور دارد. بعد از کانون چاووش، شجریان همکاری خود را به پرویز مشکاتیان آغاز میگند. آلبومهای آستان جانان، بیداد، دستان، سر عشق، نوا(مرکب خوانی) حاصل این دوران همکاری است.
شجریان در سالهای بعد آلبومهایی با همکاری محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، داریوش طلایی، داریوش پیرنیکان، کیهان کلهر و دیگران انتشار داد که هر یک قابلیت ویژهای از موسیقی ایرانی را بروز میدادند.
حسین علیزاده درباره شجریان میگوید:
چه کسی بهتر از من, قدر شجریان را می داند؟ چه کسی بهتر از من می داند شجریان یا شجریان ها چه ارزشی برای این مملکت دارند؟ مدام می گوییم تخت جمشید و عالی قاپو و سی و سه پل, جزء آثار ماندگار فرهنگی ما هستند, شجریان هم به نظرم, یکی از همین آثار ماندگار ماست و حتی فراتر از آن, حالا مردم به شجریان می گویند خسرو آواز ایران, این از آن اصطلاحاتی است که ممکن است من دوست نداشته باشم, اما ذات شجریان را دوست دارم و در طول ۴۰ سال, شاهد طلبگی او شاهد عشق او بوده است و هستم.
سایه درباره ربنای شجریان میسراید:
قدسیان می دمند نای ترا
تا خدا بشنود نوای ترا
آسمان پهن کرده گوش که باز
بشنود بانگ ربنای ترا
محمد رضا شجریان متولد یکم مهرماه سال 1319 مشهد، امروز در حالی به 76 سال زندگیاش وارد میشود که چشم هودارانش بیش از هر زمان دیگری نگران سلامتی او است. نوزوز امسال او در پیام ویدویی که برای آغاز سال جدید منتشر کرد اما چهره جدید او حکایت از بیماری سختی داشت که درگیر آن بود. امروز اما روز میلاد و گرامیداشت حافظ نوایهای باستانی سرزمینمان است. برای او آروزی صحت و بهروزی داریم. باشد که دوباره شاهد حضور او روی صحنه اجرا باشیم.