میشل عون، ژنرال بازنشسته، سیاستمدار مسیحی، متحد حزبالله روز گذشته به 29 ماه بنبست سیاسی در لبنان پایان داد. 46امین تلاش مجلسنشینان لبنانی روز گذشته جواب داد و در نهایت با چهار دور رایگیری میشل عون 81 ساله پشت تریبون رفت و صحنهای را که لبنانیها دو سال و نیم انتظار آن را کشیده بودند، تداعی کرد: قرائت سوگند ریاستجمهوری.
میشل عون، ژنرال بازنشسته، سیاستمدار مسیحی، متحد حزبالله روز گذشته به 29 ماه بنبست سیاسی در لبنان پایان داد. 46امین تلاش مجلسنشینان لبنانی روز گذشته جواب داد و در نهایت با چهار دور رایگیری میشل عون 81 ساله پشت تریبون رفت و صحنهای را که لبنانیها دو سال و نیم انتظار آن را کشیده بودند، تداعی کرد: قرائت سوگند ریاستجمهوری.
به گزارش الجی و به نقل از اعتماد، لبنان دو سال و نیم در خلأ پست ریاستجمهوری به سر برد و این روند آنچنان طولانی و درگیر و بست حاشیههای سیاسی شده بود که برخی به طنز میگفتند لبنان در حال تجربه توانایی خود در عملکرد مثبت بدون حضور رییسجمهور است. میشل عون که 30 سال در پستهای متفاوت اجرایی در لبنان خاک خورده بود در حالی که سودای ریاستجمهوری را در سر داشت سرانجام هم به انتظار همه عمر خود با رسیدن به این کرسی پایان داد و هم آخرین جرقه امید مارونیهای لبنان را خاموش نکرد. نگرشها به ائتلافی که منتهی به حضور میشل عون در راس قدرت شد متفاوت است، برخی او را آخرین روزنه امید میدانند که توانست به خلأ قدرت در بیروت پایان دهد و برخی او را مردی خیانتکار به آرمانهایی میدانند که در 60 سال گذشته دنبال کرده است. این خیانت هم از نظر منتقدان عون، همبستگی با حزبالله لبنان است، جریانی که در لبنان دوست ایران و بشار اسد شناخته میشود.
صحن مجلس لبنان روز دوشنبه شاهد چهار دور رایگیری بود. پارلمان لبنان در مجموع 128 کرسی دارد که در مرحله اول رایگیری برای ریاستجمهوری، نامزد معرفی شده باید بتواند دوسوم آرا یعنی نظر موافق 86 نماینده پارلمان را به دست آورد. در صورتی که هیچ یک از کاندیداها نتوانند به حدنصاب دو سوم پارلمان دست یابند، بار دیگر رایگیری انجام میشود و اینبار کسب آرای «نیم + یک» نمایندگان برای رفتن به کاخ بعبدا کافی خواهد بود.
رایگیریهای دیروز با فریادهای نبیل بری، رییس مجلس گره خورده بود. هرج و مرج در سیستم رایگیری کاملا به چشم میخورد و با توجه به پخش مستقیم جلسه صحن از تلویزیونهای متفاوت، حاشیهها به سوژههایی جذاب برای مزاحهای سیاسی در فضای مجازی بدل شدند. با وجود آنکه 127 نفر در جلسات رایگیری حضور داشتند و نام آنها ثبت شده بود اما تعداد پاکتهای حاوی رای جمع شده 128 مورد بود که منجر به عصبانیت رییس پارلمان شد. بری در حالی که پس از سومین دور آرامش خود را از دست داده بود خطاب به رایدهندگان گفت:
آیا من در حال مدیریت یک جلسه رایگیری هستم یا مبصر کلاس ریاضی؟
چند دقیقه بعد وقتی تذکرهای بری جواب نداد وی با لحن تندتری گفت:
جهان در حال تماشای ما است، لطفا مساله را جدی بگیرید. لطفا صحبت نکنید، لطفا صحبت نکنید و به جای آن کارتان را انجام بدهید.
در نهایت هم میشل عون با وجود تمام این حاشیهها پس از 4 دور رایگیری توانست بر کرسی ریاستجمهوری تکیه بزند. اتفاقهایی که در جریان رایگیری رخ داد به خوبی نشان داد که چرا 45 جلسه پیشین پارلمان برای تعیین رییسجمهور هم ره به جایی نبرده است.
دو دور اول رایگیری تنها به این دلیل که تعداد رایدهندهها کمتر از آرای به دست آمده بود، کنسل شد. تمام پروسه رایگیری که در چند دقیقه قابل انجام بود بیش از دو ساعت طول کشید. با وجود آنکه نگاهها روز گذشته به پارلمان لبنان دوخته شده بود اما از هفته گذشته تقریبا قطعی شده بود که میشل عون که گزینه مورد حمایت حزبالله لبنان است رییسجمهور جدید لبنان خواهد بود.
بر اساس توافق داخلی که میان احزاب متفاوت لبنانی صورت گرفته است سعد حریری عنوان نخست وزیر را به خود اختصاص خواهد داد. سعد حریری از مسلمانان اهل سنت است که سابقه حضور در دفتر نخستوزیری را هم دارد و به عربستان سعودی نزدیک است.
برخی منابع میگویند که با توجه به نزدیکی عون به حزبالله، حضور حریری در قدرت توازن قوا را در این کشور حفظ میکند. البته منظور از توازن قوا، توازن میان حضور ایران و عربستان است. با اینهمه نیویورکتایمز در این خصوص مینویسد:
میتوان پیروزی عون را دستاوردی برای ایران در رقابتهای منطقهای میان تهران و ریاض خواند. عربستان سعودی در صحنه سیاسی لبنان از ریاستجمهوری سلیمان فرنجیه حمایت میکرد. در حال حاضر لبنان با مشکلات بسیار زیادی دست و پنجه نرم میکند و یک سر تمامی این مشکلات در سیستم قانونگذاری لبنان است که حق وتوی جنگسالاران در آن بسیار زیاد است و هر یک نفر میتواند کل سیستم تصمیمگیری را با رای وتوی خود تحت تاثیر قرار دهد. مثلا سیاستمداران این کشور حتی در خصوص مساله جمعآوری زبالهها هم نمیتوانند به اتفاق نظر برسند یا مساله چگونگی مواجهه با پناهندگان سوری هم به یک بحران بدل شده است.
با اینهمه فضای داخلی لبنان پس از این خبر، آمیختهای از بدبینی و ناامیدی است. یک تحلیلگر لبنانی در این خصوص به نیویورک تایمز میگوید:
فکر نمیکنم امروز یا در بازه زمانی کوتاهمدت چیزی تغییر کند. مگر آنکه توافقهای پشت پرده دیگری هم در کار باشد که البته این قبیل توافقها هم چیز مخفی نیست. اگر عون بدون اجباری برای معرفی حریری به دفتر ریاستجمهوری بازگردد میتوان به آینده دولت وی امیدوار بود.
در حالی که نبیه بری پس از پایان رایگیری اعلام کرد که اتفاق امروز در عرصه سیاسی لبنان جهاد اصغر بوده و جهاد اکبر را به روند تشکیل دولت منوط کرد، نگاههای نگران از کاخ ریاستجمهوری به ماهیت دولت برگردانده شده است. برخی از تحلیلگران میگویند که شاید امروز لبنان پس از دو سال و نیم به یک رییسجمهور رسیده باشد اما کاری که اکنون باقی مانده است و شاید هم بن بست به آن منتقل شود مساله تعیین دولت و شخص نخست وزیر است.
از مخالف سوریه تا گزینه مطلوب دمشق
میشل عون هم سابقه کار سیاسی را در پرونده خود دارد و هم یونیفورمپوشی خوشنام و کاریزماتیک در داخل لبنان است. وی از سال1988 دمی از نقشآفرینیهای متفاوت در لبنان دور نبوده است. وی هم روزهای جنگ لبنان را به چشم دیده و هم زندگی در تبعید را تجربه کرده است. او پس از جنگ داخلی لبنان از تبعید در فرانسه بازگشت و حزب جریان آزاد ملی را پایه گذاشت که اکنون 20 کرسی پارلمان را در اختیار دارد و اصلیترین همپیمان حزبالله در ائتلاف 8 مارس است. ژنرال عون در کارنامه خود سالها مبارزه مسلحانه با نیروهای ارتش سوریه حاضر در لبنان و دیگر گروههای لبنانی به ویژه تشکیلات شبهنظامی مسیحی «نیروهای لبنانی» به رهبری سمیر جعجع را دارد و در واقع فشار ارتش و دولت سوریه او را مجبور کرد که به فرانسه برود. عون که بعد از خروج نیروهای سوریه از لبنان در سال 2005 به لبنان بازگشت، با نزدیک شدن به حزبالله و جریان مقاومت آرام آرام مواضع خود درباره دولت سوریه را نیز تعدیل کرد و در سال 2009 به دمشق رفت و با بشار اسد، رییسجمهور این کشور دیدار کرد. اسد نیز در مصاحبهای در سال 2014 اعلام کرد که دمشق از ریاستجمهوری میشل عون «کسی که به مقاومت ایمان دارد»، حمایت میکند.
میشل عون یکی از حامیان اصلی مقاومت مسلحانه علیه اشغالگری اسراییل بوده است و در سال 2006 تفاهمنامهای را برای ایجاد یک ائتلاف قوی با حزبالله به امضا رساند که هنوز هم پابرجاست. او در زمان حمله رژیم صهیونیستی به لبنان در سال 1982 فرمانده لشکر هشتم ارتش لبنان بود که مسوولیت حفاظت از کاخ ریاستجمهوری را بر عهده داشت و به دلیل تواناییهای نظامیاش در سال 1984 به فرماندهی کل ارتش این کشور رسید. عون یک دوره از سال 1988 تا 1990 نیز کفیل ریاستجمهوری بوده است.
نیویورک تایمز در خصوص شخصیت عون مینویسد:
بخش اعظمی از اعتبار عون در جامعه سیاسی لبنان به دلیل استقلال طلبی است که در همه این سالها در وی به چشم دیده شده است. وی همواره یکصدا و در مقاطعی هم تنها علیه فساد در لبنان موضعگیری کرده است. وی بارها نسبت به دخالت جنگ سالارها در مسائل سیاسی لبنان و موروثی شدن قدرت و انتقال آن از پدر به پسر نیز هشدار داده است. عون با این سابقه سیاسی میرود تا جانشین میشل سلیمانی شود که دوره ریاستجمهوریاش در ماه مه سال 2014 به پایان رسید و از آن زمان تاکنون جانشینی برای وی تعیین نشده بود. برخی از منابع میگویند که ریاستجمهوری امروز لبنان نیز محصول رایزنیهای پشت پرده با ایران، عربستان و امریکا است. نگاه دیگری اما تاکید دارد که بحران ریاستجمهوری در لبنان به پایان رسید چرا که عربستان و ایران در پروندههای دیگر منطقهای مانند سوریه، عراق و یمن با هم در حال رقابت هستند لذا توجهها از لبنان دور شد.
السفیر در خصوص شخصیت عون و توانایی وی مینویسد:
عون فردی است که میتواند پیوندهایی میان نیروهای مخالف در داخل لبنان ایجاد کند و میتواند با به تصویر کشیدن یک رهبری قدرتمند، لبنان را دوباره از نو بسازد. او این توانایی و تجربه را دارد که درک مشترک ایجاد کند و پلهای ملی بسازد که بتواند به رفع کدورتهای داخلی کمک کند.
نویسنده السفیر در ادامه نوشته است که لبنان امروز به دلیل جنگ در سوریه بسیار دو قطبی شده است. هر روز وضعیت در سوریه دراماتیکتر میشود و در چنین فضای جنگی نمیتوانید انتظار تغییر را در لبنان داشته باشید. حتی با حضور عون هم باز این چندقطبیها وجود خواهند داشت و به نظر میرسد که روند حرکت لبنان به سمت اصلاحات و تغییرات بسیار کند باشد.
با اتفاقات روز گذشته، دو جریان اصلی پارلمان یعنی جریان 14 مارس و جریان 8 مارس به تنهایی بیش از 100 کرسی پارلمان را در اختیار دارند. جریان 8 مارس که جریان نزدیک به مقاومت است 58 کرسی در پارلمان دارد و جریان 14 مارس نیز 48 کرسی و 21 نماینده نیز مستقل هستند و یک نماینده نیز درگذشته است.