تاريخ اجتماعي

آتش‌نشانی در تاریخ معاصر ایران، از پیش از شکل‌گیری تا پیدایش و گسترش فعالیت‌ها همواره وضعیتی ویژه داشته است. آنگونه که اسناد و روایت‌های تاریخی نشان می‌دهند، نخستین ایستگاه آتش‌نشانی ایران، نه در پایتخت به سنت رایجِ بیش‌تر دگرگونی‌ها و فناوری‌های نوین، که، در تبریز برپا شده است.

یکی از کارهای سبک دولت و حکومت ناصری مراسم آش‌پزان بود. همه درباریان از کوچک و بزرگ در آن شرکت داشتند و زیر نظر ناصرالدین‌شاه به این کار مسخره‌ آش درست‌کردن می‌پرداختند. دو ضرب‌المثل «آشی برایت بپزم که یک‌وجب روغن داشته باشه» و «هر کی، هر چقدر پول بده، همان‌قدر هم آش می‌خوره» ریشه در همین مراسم آش‌پزان  داشته و متعلق به دوره ناصرالدین‌شاه و تهران قدیم است که تا امروز، این دو ضرب‌المثل در محاورات بین مردم رواج دارد اما شاید کمتر کسی، ریشه آن را بداند.

آیا تا به حال به شیوه دسترسی مردم به یخ قبل از اختراع برق فکر کرده‌اید.  اجداد ما چگونه در فصل گرما به یخ دسترسی داشتند؟ 

 حضور زنان و پزشکان فرنگی در دربار دوره ناصرالدین شاه قاجار، پدیده‌ای تاثیرگذار در حوزه زندگی روزمره زنان در این دوره برشمرده می‌شود.

در حالی که نام چهارباغ یادآور اصفهان و خیابان معروفِ به یادگارمانده از دوران صفوی است، آشنایان با فرهنگ و جغرافیای ایران نیک می‌دانند نام چهارباغ مخصوص و منحصر به اصفهان نیست.

آثار و تصویرهای شتر بر کتیبه‌ها و اشیای مکشوفه از روزگاران گذشته، وجود شبکه راه‌ها را در گذشته‌های دور اثبات می‌کند. انسان برای پیمودن راه به همراهی نیازمند بود، از این‌رو شتر بهترین گزینه در مناطق بیابانی بود‌ه است.

هنری پاتینجر یکی از دو افسر نیروی انگلیس در هند بود که ماموریت داشته به همراه سروان کریستی، از راه خشکی، قدرت طبیعی، اقتصادی، نظامی و راه‌های سوق‌الجیشی مناطق بلوچستان و جنوب شرقی ایران را در اوایل دوره قاجار بررسی کرده، ارزش اردوکشی این نواحی را تعیین کند.

«باغ مستوفی در (ونک) نیز یکی دیگر از استراحتگاه‌های مردم تهران بود». تهران در دوره قاجاریه بسیار کوچکتر از مساحت فعلی‌اش بوده است به طوری باغ مستوفی‌الممالک (که امروزه خوشبختانه هنوز این باغ وجود دارد و بوستان بسیار زیبایی در آن احداث شده است.) در ونک استراحت‌گاه مهمی برای تهرانی‌هایی بوده است که عازم زیارت امام‌زاده داود می‌شده‌اند.

تاریخ اجتماعی معاصر ایران سرشار از خواندنی‌های زیبا است. جماعتی که در گذشته به لوطی و داش معروف بودند افرادی بودند که عقاید و رسوم منحصر به فردی داشتند. عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من» توصیفی جذاب از شیوه‌های فعالیت لوطی‌ها و داش‌ها در دوره قاجار ارایه کرده است.